CEZA HUKUKU 1. ÜNİTE
CEZA HUKUKU:FAİLİN KİŞİLİĞİNE GÖRE DEĞİŞEBİLEN CEZAİ SONUÇLARLA YASAKLANAN HUKUKA AYKIRI FİİLLERİ ÖNGÖREN HUKUK NORMLARININ BÜTÜNÜNDEN OLUŞAN HUKUK DALIDIR.
–DOĞRUDAN BÜTÜN DİİLLERİ YASAKLAMAMAKLA BİRLİKTE CEZAİ SONUÇLARIN UYGULANABİLMESİ ŞARTLARINI ÖNGÖREN NORMLAR İLE BU SONUÇLARIN TÜRÜNÜ BİÇİMİNİ GÖSTEREN NORMLARDA BU HUKUK DALINA AİTTİR.
–CEZAİ NİTELİKTEKİ HUKUK DÜZENİNİN İŞLEVİ:HAYATIN TEMEL VE KAÇINILMAZ ŞARTLERINI GARANTİ ALTINA ALMANIN YANINDA TOPLUMSAL HAYATIN GELİŞİMİNE DE KATKIDA BULUNMAKTIR.
—MODERN CEZA HUKUKU:HUKUKA AYKIRI FİİL,FAİLİN KİŞİLİĞİ,CEZAİ SONUÇLAR OLMAK ÜZERE 3 ANA BÖLÜME AYRILIR.
1.HUKUKA AYKIRI FİİL VEYA SUÇ:MODERN CEZA HUKUKUNUN TEMELİNİ OLUŞTURU.
2.FAİLİN KİŞİLİĞİ:İNSANİLEŞTİRCİ ÖZELLİĞİNİ OLUŞTURU.SUÇ VE SUÇLU BİR BÜTÜNDÜR
3.CEZAİ SONUÇLAR:SUÇA ÖZALLİĞİNİ VEREN VE ONU DİĞER HUKUKA AYKIRI FİİLLERDEN AYIRAN HUSUSTUR.
-CAYDIRMA VE ISLAH ARACIDIR.
CEZA HUKUKUNUN TÜLERİ
1.BASKICI CEZA HUKUKU:MUTLAKİYETÇİ DÜZENDEKİ CEZA HUKUKUDUR.
-RESMİ DOĞRUYU DÜŞÜNCE AYRILIKLARINA KARŞI KORUMANIN POLİTİK ALT ETMENİN VE İKTİDARI KORUMANIN ARACIDIR.
ÖZELLİKLERİ:HÜKÜMDARIN DESPOTİZMİNİN ARACIDIR
-İKTİDARI KORUMANIN ARACIDIR
-HÜKÜMETİN AŞIRI İKTİDARININ ARACIDIR
-MUTLAKİYETÇİ DÜZENLERDE GÖRÜLÜR.
2.AYRILIKÇI CEZA HUKUKU.BİREYCİ –LİBERAL TİPTEKİ DEMOKRASİLERİN HAKİM OLDUĞU TOPLUMLARA ÖZGÜ BİR CEZA HUKUKUDUR.
-EŞİT OLMAYANLAR ARASINDA EŞİTLİĞİ VE ÖZGÜRLÜĞÜ SAĞLAMAKTAN ÇOK EŞİTLER ARASINDAKİ EŞİTLİĞİ VE ÖZGÜRLÜĞÜ GARANTİ ALTINA ALMAKTIR
-KARŞIT SOSYAL ÇIKARLARIN ÇALIŞTIĞI DURUMLARDA EKOMOMİK YÖNDEN DAHA GÜÇLÜ OLANLARIN ÇIKARINI GÜÇSÜZ OLANIN ZARARINA KORUMAYA HİZMET ETMEKTEDİR.
3.ÖZGÜRLÜKÇÜ CEZA HUKUKU:MAĞDURA VE SUÇLUYA SOSYAL SAVUNMAYA VE ÖZGÜRLÜKLERE İLİŞKİN ŞARTLARIN DENGELİ BİR SENTEZİNİ SAĞLAYARAK VATANDAŞLARIN TEMEL HAKLARINI SOSYAL MENFAATLERİ DEMOKRATİK KURAMLARI VE ADLİ KEYFİLİKLERİ ÖNLEYECEK ŞEKİLDE OLUŞTURULAN BİR CEZ HUKUKUDUR.
TĞRK CEZA KANUNUNA HAKİM OLAN ANLAYIŞ
-1926 TARİHLİ TCK YAPILDIĞINDA KANUNA HAKİM OLAN ANLAYIŞ:LİBERAL-MUHAFAZAKAR BİR İDEOLOJİNİN ÜRÜNÜYDÜ
-1936 YILINDAKİ DEĞİŞİKLİK İLE BASKICI VE AYRICALIKÇI ÖZELLİK TAŞIYAN BİR CEZA HUKUNA DÖNÜŞMÜŞTÜR.
NOT:1926 TARİHLİ CEZA KANUNU 1991 YILINDAN İTİBAREN AVRUPA BİRLİĞİ HEDFLERİNE PARALEL OLARAK DEĞİŞTİRİLMEYE BAŞLANMIŞTIR.
CEZ HUKUKU:MADDİ CEZA HUKUKU:BİR NORM EĞER SUÇUN VAR OLABİLMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLARI UYGULANMASI GEREKEN MÜEYYİDENİN TÜRÜNÜ VE ÖZELLİKLERİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİKTİR.
-GEÇMİŞE UYGULAMAZLIK VE KIYAS YASAI SÖZ KONUSUDUR.
CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU:BİR İHAL GERÇEKLEŞTİĞİNDE KANUNUN BELİRLEDİĞİ MÜEYYİDENİN FAİLE ULAŞMASINI SAĞLAYAN FAALİYETLER BÜTÜNÜNÜ DÜZENLEMEYE YÖNELİKTİR.
-DEVLET ORGANLARININ CEZA KANUNUNUN İHLAL EDİLİP EDİLMEDİĞİNİ,İHLAL EDENE VERİLECEK CEZAYI BELİRLEMEYE YÖNELİK FAALİYETİNİ DÜZENLER
KIYAS YASAĞI BULUNMAZ DERHAL UYGULANIRLIK İLKESİ GEÇERLİDİR.
CEZA NORMU:CEZAİ NİTELİKTEKİ HER BİR KANUN HÜKMÜNÜ İFADE ETMEK İÇİN KULLANILAN TERİMDİR.
ÖZELLİKLERİ
1.EMREDİCİ
2.DEĞERLENDİRİCİ
3.DEVLET TARAFINDAN KONULUR.
NOT:CEZA NORMUNUN EMREDİCİ VE DEĞERLENDİRİCİ OLMA İŞLEVLERİ BİR BÜTÜNDÜR.HUKUK NORMU EMRETMEKSİZİN DEĞERLENDİRİLEMEDİĞİ GİBİ DEĞERLENDİRMEDENDE EMRETMEZ.
NOT:CEZA HUKUKUNUN KAYNAĞINI KANUN TÜZÜK KHK VE YÖNETMELİKTİR.
NOT:ASIL CEZA NORMLARI YANİ SUÇ VE CEZA YARATAN NORMLAR 2 UNSURDAN OLUŞUR.
1.KURAL:BELİRLİ BİR DAVRANIŞTA BULUNMA EMRİDİR.
-AÇIK DEĞİLDİR,ÖRTÜLÜ BELİRLENİR
-YAPILMASI VEYA YAPILMAMASI GEREKENİ YANİ SUÇ OLUŞTURAN FİİLİN TANIMI YER ALIR.BU TANIMA KANUNİ TİP VEYA KANUNİ TANIM DENİR.
2.MÜEYYİDE:KURALIN İHLALİNDE İZLENMESİ GEREKEN HUKUKİ SONUÇ
-BİREYLER ÜZZERİNDE PSİKOLOJİK BASKIDA BULUNMAYA YÖNELİKTİR.
EKSİK HÜKÜM (TAM OLMAYAN HÜKÜM):SADECE KURALI YADA SADECE MÜEYYİDEYİ İÇEREN HÜKÜMLERİ İFADE ETMEK İÇİN KULLANILIR.
KANUNİLİK İLKESİ:MODERN CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKESİDİR.
-İŞLENDİĞİ ZAMANIN KANUNU TARAFINDAN AÇIKÇA SUÇ SAYILMAYAN BİR FİİLİ CEZALANDIRMA VE KANUN TARAFINDAN AÇIKCA TESPİT EİLMEYEN VBİR CEZA İLE CEZALANMA YASAĞINI İFADE EDER.
-SADECE KANUN TARAFINDAN SUÇ OLARAK ÖNGÖRÜLEN FİİLLER SUÇ OLARAK KABUL EDİLİR.
-YÜRÜTMENİN VE YARGININ KEYFİLİĞİNİ ÖNLER
-HUKUKİ KESİNLİĞİ VE EŞİTLİĞİ SAĞLAMAYA YÖNELİKTİR
-BİREYİN HAKLARINI GARANTİYE ALIR
KANUNİLİK İLKESİ 3 ALT İLKEYE AYRILIR
1.KANUNUN TEKELCİLİĞİ:SADECE YAZILI OLMAYAN KAYNAKLARI DEĞİL KANUN DIŞINDAKİ YAZILI KAYNAKLARI YANİ İDARENİN DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİNİDE CEZA HUKUKUNUN DIŞINDA TUTARR
2.KANUNUN AÇIKLIĞI:CEZA KANUNUNUN KALEME ALINIŞINI İLGİLENDİRİ.
-KANUNDAKİ SUÇ TANIMINI AÇIK VE BELİRGİN BİR BİÇİMDE TASPİT ETMESİNİ İFADE EDER.
-YARGICIN KEYFİLİĞİNİ ÖNLEMEYİ AMAÇLAR
NOT:CEZA KANUNLARININ UYGULANABİLMESİ İÇİN YORUMLANMALARI GEREKİR.YORUM SONUÇLARINA GÖRE 2 YE AYRILIR
1.DARALTICI YORUM:KANUNUN GÖRÜNÜŞTEKİ ANLAMAI GERÇEK ANLAMINDAN DAHA GENİŞ İSE SÖZ KONUSUDUR.
2.GENİŞLETİCİ YORUM:GÖRÜNÜŞTEKİ ANLAMAI GERÇEK ANLAMDAN DAR İSE SÖZ KONUSU OLUR.
KIYAS:KANUNDA ÖNGÖRÜLEN DURUMLARA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİ KANUNDA ÖNGÖRÜLMEYEN BENZER DURUMLARA GENİŞLETEREK UYGULAMAKTIR.
-KANUNİLİK İLKESİNİ ÇOK YAKINDAN İLGİLENDİRİ
-LEHTE KIYAS YAPILMASINDA KANUNİ BİR ENGEL BULUNMAMAKTADIR
3:KANUNUN UYGULANAMAZLIĞI:
A:GEÇMİŞE UYGULAMAZLIK İLKESİ:CEZA KANUNLARININ SADECE YÜRÜLÜĞE GİRMELERİNDEN SONRA İŞLENEN FİİLLER UYGULANABİLECEĞİ VE DOLAYISIYLA DAHA ÖNCE İŞLENEN FİİLLERE UYGULANAMAYACAĞINA İLİŞKİN İKEDİR.
NOT:LEHTE OLAN KANUN GEÇMİŞE UYGULANIR
B:YÜRÜRLÜK ÖTESİ UYGULAMAZLIK İLKESİ:KANUN YÜRÜRLÜKTEN KALKTIKTAN SONRA İŞLENEN FİİLLERE UYGULANMAMASINA İLİŞKİN İLKEDİR
NOT:SUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMAN KANUNLARIN BİRBİRİNİ İZLEMESİ AÇISINDAN DAVRANIŞ ÖLÇÜTÜ ESAS ALINIRSUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMAN .DAVRANIŞIN GERÇEKLEŞTİĞİ ANDIR.
CEZA KANUNUNUN YER YÖNÜNDEN GEÇERLİLİĞİNİ BELİRLEMEDEKİ SOYUT ÖLÇÜTLER:TCK ESAS İTİBARİYLE ÜLKESELLİK İLKESİNİ KABUL ETMİŞTİR.
1:ÜLKESELLİK:UYGULAMA ALANI KANUNU KOYAN DEVLETİN ÜLKESİYLE SINIRLIDIR.CEZA KANUNU SADECE ÜLKEDE İŞLENEN SUÇLARA UYGULANIR
2:ŞAHSİLİK:VATANDAŞLARA UYGULANIR.İSTER KENDİ ÜLKESİNDE İSTER YABANCI ÜLKEDE SUÇ İŞLESİN VATANDAŞI OLDUĞU DEVLETİN CEA KANUNUNA TABİDİR.
3:KORUMA:DEVLETE YADA ONUN VATANDAŞINA KARŞI İŞLENEN SUÇLARDA UYGULANIR .ÖNEMLİ OLAN SUÇUN KİME KARŞI İŞLENDİĞİDİR.SUÇUN NEREDE KİM TARAFINDAN İŞLENDİĞİNİN ÖNEMİ YOK
4:EVRENSELLİK:NEREDE KİM TARAFINDAN VE KİME KARŞI İŞLENİRSE İŞLENSİN TÜM SUÇLARA UYGULANIR.
MESAFE SUÇLARI:DAVRANIŞIN YAPILDIĞI YERE SONUCUN MEYDNA GELDİĞİ YARİN FARKLI OLDUĞU SUÇLARDIR.
ÖR:ALMANYADAN GÖNDERİLEN BİR BOMBA İLE TÜRKİYESE BİRİNİN ÖLDÜRÜLMESİ
ÖR:BULGARŞSTAN SINIRINA YAKIN BİR YERDEN ATILAN BİR MERMİ İLE BU ÜLKEDE BİRİRNİN ÖLDÜRÜLMESİ.
SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ
DÜZENLEYEN NORMLAR:ULUSLAR ARASI HUKUK NORMLARI VE İÇ HUKUK NORMLARIDIR.
SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİNE DAİR AVRUPA SÖZLEŞMESİNE GÖRE GERİ VERMEYE ESAS OLACAK FİİLLER :
A:HER İKİ DAVLETİN KANUNUNDADA SUÇ OLMALI
B:FİİL HER İKİ DEVLERTİN KANUNA GÖRE ASGARİ 1 SENE SÜRE İLE HÜRRİYETİ BAĞLAYICI BİR CEZAYI VEYA GÜVENLİK TEDBİRİNİ GEREKTİRMELİ
C:GERİ VERİLMESİ İSTENE KİMSE GERİ STEYEN DEVLETİN ÜLKESİNDE MAHKUM EDİLMİŞ İSE BUNU SÜRESİ 4 AYDAN AZ OLMAMALI
NOT:AVRUPA SÖZLEŞMESİ SİYASİ VE ASKERİ SUÇLARDA GERİ VERMEYE KONU OLAMAYACAĞINI ÖNGÖRMÜŞTÜR.
GER VERMEDE İHTİSAS PRENSİBİ:KENDİSİNE GERİ VERİLEN DEVLET GERİ VERİLEN KİŞİYİ GERİ VERMEYE ESAS OLANDAN BAŞKA BİR FİİLDEN DOLAYI YARGILAYAMAZ VE CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRİNİ İNFAZ EDEMEZ.
NOT:GERİ VERİLEN KİŞİNİN KESİN OLARAK SERBEST BIRAKILDIKTAN SONRA 45 GÜN İÇİNDE ÜLKEYİ TERK ETMESİ GEREKİR.
CEZ KANUNLARININ KİŞİ YÖNÜNDEN SINIRLARI
-HUKUK DÜZENİMİZE HAKİM OLAN İLKE CEZA KANUNLARININ MECBURİLİĞİ İLKESİDİR.
-CEZA KANUNLARI ÜLKEDE BULUNAN HERKESE UYGULANIR
-İSTİSNALARI:CUMHURBAŞKANININ SORUMLULUĞU:CUMHURBAŞKANININ BAŞBAKAN VE İLGİLİ BAKANLARCA İMZALANAN İŞLEMLERİNDEN BAŞBAKAN VE İLGİL BAKAN SORUMLUDUR
-CUMHURBAŞKANI TEK BAŞINA GERÇEKLEŞTİRDİĞİ İŞLEMLERDEN SORUMLU DEĞİL
-NOT:CUMHURBAŞKANININ RESEN İMZALADIĞI KARARLAR VE EMİRLER ALEYHİNE AYM DAHŞL YARGI MERCİLERİNE BAŞVURULAMAZ.
-CUMHURBAŞKANI ANCAK VATANA İHANET HALİNDE SORUMLUDUR VE CEZALANDIRILIR.SUÇLANABİLMESİ İÇİN TBMM ÜYE TAMSAYISININ 1/3 NÜN TEKLİFİ ÜZERİNE ÜYE TAMSAYISININ3/4 NÜN KARAR VERMESİ GEREKİR.
BUDURMDA YÜCE DİVAN SIFATIYLA AYM DE YARGILANIR.
-CUMHURBAŞKANI GÖREVİ İLE İLGİLİ OLMAYAN SUÇLARDAN SORUMLUDUR.
-YASAMA SORUMSUZLUĞU VE DOKUNULMAZLIĞI:
YASAMA SORUMSUZLUĞU:MECLİS ÇALIŞMALARINDAKİ OY,SÖZ,VE DÜŞÜNCELERİ VASITASIYLA İŞLENEN SUÇLAR YÖNÜNDEN SORUMSUZDURLAR
-ÜYELİK SIFATI SONA ERDİKTEN SONRADA DEVAM EDER.
YASAMA DOKUNULMAZLIĞI:TBMM ÜYESİNİ ADLİ SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMALARIN NEDEN OLACAĞI BASKIDAN KORUMAK BÖYLECE ÜYENİN MECLİSE GELMESİNİ ÖNLEME TEHLİKESİNİ BERTARAF ETMEKTEDİR.
-HERTÜRLÜ HUKUK DAVASI AÇILABİLİR.CEBRİ İCRAYA GİDİLEBİLİR.
-ÜYELİK SÜRESİNCE DEVAM EDER.
-MECLİS KARARI İLE KALDIRILABİLİR.
-DİPLOMASİ DOKUNULMAZLIĞI:ULUSLAR ARASI HUKUKUN TADINIĞI SİYASİ BİR TEMİNATTIR.
-İŞLENEN FİİLİ SUÇ OLMAKTAN ÇIKARMAZ
-ASKERİ İŞBİRLİĞİ ANT DAN KAYNAKLANAN DOKUNULMAZLIK: NATO İTTİFAKI BÜNYESİNDE NATO GÖREVİ İLE TÜRKİYEDE BULUNAN ASKERLER
CEZA HUKUKU 2. ÜNİTE
SUÇUN BİÇİMSEL VE ÖZEİLİŞKİN (MADDİ) İKİANLAYIŞI SÖZ KONUSUDUR.
BİÇİMSEL SUÇ:KAYNAĞINI CEZA KANUNUNDAN ALIR.
SUÇ:CEZA KANUNUNUN İHLALİNDEN CEZA KANUNU TARAFINDAN ÖNGÖRÜLEN EMİR VE YASAĞIN İHLALİNDEN İBARETTİR.
SUÇ GENEL OLARAK HUKUKİ DÜZENİN CEZA TEHDİDİ İLE YASAKLADIĞI FİİLDİR.
CEZA MÜEYYİDELERİN EN AĞIRIDIR.
ÖZE İLŞKİN (MADDİ)SUÇ:MÜSPET HUKUKTAN ÇIKAR.
-KANUN KOYUCUNUN DEĞERLENDİRMESİNE GÖRE DEVLETİN AMAÇLARI İLE ÇATIŞAN VE MÜEYYİDE OLARAK CEZAYI GEREKTİREN İNSAN DAVRANIŞIDIR.
MÜSPET HUKUK:DOĞAL HUKUKUN AKSİNE KAMU HUKUKU ERKİ TARAFINDAN KONULAN HUKUKTUR.
SUÇUN FAİLİ(AKTİF SÜJESİ):HUKUKA AYKIRI FİİLİ İŞLEYEN KİMSEDİR.
ÖZHÜ SUÇ (MAHSUS SUÇ):SADECE BELLİ BİR HUKUKİ VEYA FİİLİ DURUMDA BULUNAN KİMSELER TARAFINDAN İŞLENEBİLEN SUÇLARDIR.
ÖR:ZİMMET SUÇUNUN VARLIĞI İÇİN FAİLİN KAMU GÖREVLİSİ OLMASI GEREKİR.
SUÇUN HUKUKİ KONUSU:SUÇU ÖNGÖREN NORM TARAFINDAN KORUNAN VE SUÇ TARAFINDAN İHLAL EDİLEN HUKUKİ VARLIK VEYA MENFAATTİR.
-SUÇ TARAFINDAN İHLAL EDİLEN VARLIK VEYA MENFAATLER BİREYLERE AİLEYE TOPLUMA VEYA DEVLETE AİT OLABİLİR.DOLAYISIYLA BU VARLIK VEYA MENFAATLER BİREYSEL TOPLUMSAL VE KAMUSAL BİR NİTELİK TAŞIYABİLİR.VE MADDİ VE MANEVİ NİTELİKTE OLABİLİR.
SUÇUN MADDİ KONUSU:ÜZERİNDE TİPİK DAVRANIŞIN İŞLENDİĞİ ŞAHIS VEYA ŞEYDİR.
MADDİ KONU ,KANUNİ TİP(SUÇ) KURUCU UNSUR OLARAK VEYA SUÇA ETKİ EDER.
-İNSAN HEM FİZİK YÖNÜ HEM PSİŞİK YÖNÜ İLE MADDİ KONU OLABİLİR.
-TÜZEL KİŞİLER ,ALLAH VE MELEK GİBİ DİNİ VARLIKLAR SUÇUN MADDİ KONUSUNU OLUŞTURMAZ.CİSİM OLMAYAN ŞEYLERDE MADDİ KONU OLMAZ.
-SONUCU OLMAYAN SUÇLAR AYNI ZAMANDA MADDİ KONUSU OLMAYAN SUÇLARDIR.
NOT:SUÇUN HUKUKİ KONUSU VE SUÇUN MADDİ KONUSU FARKLI KAVRAMLARDIR.
ÖR:İNSAN ÖLDÜRME:SUÇUN HULUKİ KONUSU
ÖLDÜRÜLEN KİŞİ:MADDİ KONUSUDUR.
SUÇUN MAĞDURU(PASİF SÜJESİ):SUÇU ÖNGÖREN CEZA NORMU TARAFINDAN KORUNAN VE SUÇ TARAFINDAN İHLAL EDİLEN HUKUKİ VARLIK VEYA MENFAATİN VARLIĞIDIR.
NOT:DEVLET HER SUÇUN PASİF SÜJESİDİR.
NOT:BİREY,TOPLUM,DEVLET,TÜZEL KİŞİLER ,SOSYAL TOPLULUKLAR SUÇUN PASİF SÜJESİ OLABİLİR..
HUKUKA AYKIRILIK:HUKUKA AYKIRILIK SUÇUN ÖZÜDÜR.
HUKUKA AYKIRILIKTAN SÖZ EDEBİLMEK İÇİN
-HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİNİN BULUNMAMAMSI GEREKİR.
-FİİL İLE HUKUK DÜZENİNİM NORMLARI ARASINDAKİ ÇATIŞMA OLMALI
SUÇTA ZARAR:DAİMA SOSYAL BİR ZARAR VARDIR.
ZARAR:SUÇU OLUŞTURAN FİİL İLE DEVLETİN MENFAATLERİ ARASINDAKİ ÇATIŞMADAN KAYNAKLANIR.
-DEVLET BİR FİİLİ CEZA TEHDİDİ İLE YASAKLARKEN DAİMA BİR VARLIK VEYA MENFAATİ KORUMAYI AMAÇLAR.
ÖR:İNSAN ÖLDÜRME:ZARAR SUÇUDUR ÇÜNKÜ HAYAT VARLIĞI YOK EDİLDİĞİ İÇİN
ÖR: TEHDİT:TEHLİKE SUÇUDUR ÇÜNKÜ KİŞİNİN İRADE ÖZGÜRLÜĞÜ TEHLİKEYE KONULDUĞUNDAN
SUÇUN İNCELENMESİNDE İZLENEN METOTLAR
1:TAHLİLCİ METOT:SUÇU UNSURLARINA AYIRIR
-ASLİ UNSURLARI ARIZİ UNSURLARDAN AYIRMAK GEREKİR.
ASLİ UNSUR(KURUCU UNSUR):SUÇUN ESASINI OLUŞTURUR
-GENEL VE ÖZEL UNSURLAR OLARAK İKİYE AYRILIR.
GENEL UNSURLAR:BÜTÜN SUÇLAR İÇİN ORTAKTIR.HER SUÇTA RASTLANIR
ÖZEL UNSURLAR:HER BİR SUÇ TİPİNİ OLUŞTURUR.YANİ SUÇA ÖZELLİĞİNİ VERİR.
ARIZİ UNSURLAR:VARLIKLARI VE YOKLUKLARI SUÇUN GERÇEKLEŞMESİNİ ETKİLEMEZ
-CEZANIN AĞIRLIĞINI ETKİLER
2:BÜTÜNCÜ METOT:SUÇU BİR BÜTÜN OLARAK İNCELER
-SUÇ PARÇALARA BÖLÜNEMEZ ,UNSURLARA BÖLÜNEMZ
SUÇUN İKİLİ VE ÜÇLÜ AYIRIMI
İKİLİ AYIRIM:KUSURLU İRADE İLE İŞLENEN BİR FİİLDİR.MADDİ(OBJEKTİF)MANEVİ(SUBJEKTİF) OLAN İKİ GENEL KURUCU UNSURU VARDIR.
ÜÇLÜ AYIRIM: HUKUKA AYKIRI ,VE KUSURLU BİR İNSAN FİİLİ OLMAK ÜÇERE ÜÇ GENEL KURUCU UNSURDAN OLUŞUR.
SUÇUN GENEL KURUCU UNSURLARI:2 UNSURDAN OLUŞUR.
1.MADDİ UNSUR (OBJEKTİF UNSUR VEYA MADDİ FİİL):
A:DAVRANIŞ:HUKUKA AYKIRI BİR FİİLDRN SÖZ EDEBİLMEK İÇİN YAPMA VE YAPMAMA BİÇİMİNDE BİR DAVRANIŞŞA GEREK VARDIR.VE BU DAVRANIŞIN BİR SONUCU OLMALIDIR.DAVRANIŞ İLE SONUÇ ARASINDA BİR NEDENSELLİK İLİŞKİSİ BULUNMALI.
-İNSANIN İÇ DÜNYASINA İLİLKİN OLAN DAVRANIŞLAR CEZA HUKUKUNU İLGİLENDİRMEZ.
HAREKET SUÇLARI:MADDİ UNSURU YAPMA BİÇİMİNDEKİ BİR DAVRANIŞ OLAN SUÇTUR.
ÖR:CİNSEL SALDIRI ,HIRSIZLIK,MALA ZARAR VERME
BİRDEN FAZLA BIÇAK DARBESİ İLE BİR KİMSENİN ÖLDÜRÜLMESİ
-İHMAL SUÇLARI:MADDİ UNSURU YAPMAMA BİÇİMİNDEKİ BİR DAVRANIŞ OLAN SUÇTUR.
-HUKUK DÜZENİ TARAFINDAN YAPILMASI EMREDİLEN HAREKETLERİN YAPILMAMASINDAN İBARETTİR.
ÖR:YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ
SERBEST HAREKETLİ SUÇLAR:HAREKETİN TİPİK SONUCU DOĞURMAYA ELVERİŞLİ OLAMLI
ÖR:İNSAN ÖLDÜRME SUÇU
BAĞIL HAREKETLİ SUÇALR:KANUNUN SUÇU OLUŞTURAN TİPİK FİİLLERİN BELİRLİ ŞEKİLDE VEYA BELİRLİ VASITALARLA İŞLENMESİNİ AŞRT KOŞTUĞU SUÇLARDIR.
ÖR:DOLANDIRICILIK
2.MANEVİ UNSUR(SUBJEKTİF UNSUR VE KUSURLULUK
SONUÇ:DAVRANIŞTAN SONRA GERÇEKLEŞİR.
-DAVRANIŞ İLE SONUÇ ARASINDA GEÇEN ZAMANIN HUKUKŞ YÖNDEN ÖNEMİ YOKTUR.
ÖR:İNSAN ÖLDÜRME SUÇUNDA;ÖLÜMÜN HEMEN SONRA YADA BİR KAÇ GÜN SONRA YADA BİR KAÇ HAFTA SONRA GERÇEKLEŞMESİ ÖNEMLİ DEĞİL
SONUCA GÖRE SUÇLARIN AYIRIMI
1.SIRF DAVRANIŞ SUÇLARI(ŞEKLİ SUÇLAR):SADECE BELİRLİ BİR HAREKETİN VEYA İHMALİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİYLE TAMAMLANAN SUÇLARDIR.
ÖR:KONUT DOKUNULMAZLIĞI İHLALİ,SUÇU İHBAR ETMEME ,SUÇ İŞLEMEK İÇİN ÖRGÜT KURMA
2:SONUÇ SUÇLARI(MADDİ SUÇLAR):SUÇUN TAMAMLANMASI İÇİN FAİLİN HAREKET YADA İHMAL ŞEKLİNDEKİ DAVRANIŞINDAN BELLİ BİR DIŞ ETKİNİN VEYA DEĞİŞİKLİĞİN DOĞMASININ ŞART KOŞULDUĞU SUÇLARDIR.
ÖR:İNSAN ÖLDÜRME,YARALAMA ,DOLANDIRICILIK,MALA ZARAR VERME
3:ZARAR SUÇU:TAMAMLANMIŞ SAYILMALARI İÇİN SUÇU ÖNGÖREN NORM İLE KORUNA HUKUKİ VARLIK VEYA MENFAATİN TAHRİP EDİLMESİ VEYA AZALTILMASI GEREKİR.
ÖR:İNSAN ÖLDÜRME,
4:TEHLİKE SUÇU:TAMAMLANMIŞ SAYILMALARI İÇİN KORUNAN VARLIK VEYA MENFAATİN SADECE
TEHDİT EDİLMİŞ OLMASI YETERLİDİR.
ÖR:İNŞAAT VE YIKIMLA İLGİLİ İLGİLİ EMNİYET KURALLARINA UYMAMA,HAYVANI TEHLİKE ARATACAK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKMA
NEDENSELLİK BAĞI :KİŞİNİN DAVRANIŞI İLE DIŞ DÜNYADA MEYDANA GELEN SONUÇ ARASINDA BİR NEDENSELLİK BAĞI BULUNMALI
NEDENSELLİK İLİŞKİSİ KONUSUNDAKİ ANLAYIŞLAR
1.DOĞAL NEDENSELLİK VEYA ŞARTLARIN EŞİTLİĞİ ANLAYIŞI
2.UYGUN NEDENSELLİK ANLAYIŞI
3.İNSANİ NEDENSELLİK ANLAYIŞI
HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ
-MAZERET NEDENLERİ VEYA SUÇU ORTADAN KALDIRAN OBJEKTİF NEDENLER DE DENİR.
-FİİLİN HUKUKA AYKIRI OLMASINI ÖNLER VE DOLAYISIYLA ONUN HUKUKEN MEŞRU VEYA HUKUKA UYGUN BİR FİİL OLARAK ORTAYA ÇIKMASINI SAĞLAR.
A.GENEl NEDENLER: BÜTÜN SUÇLAR İÇİN ORTAK OLAN NEDENLERDİR.
1.:GÖREVİN YERİNE GETİRİLMESİ:BU HUKUKA UYGUNLUK NEDENİ 2 YE AYRILIR
A:GÖREVİN KANUNDAN KAYNAKLANMASI:KANUN HÜKMÜNÜ YERİNE GETİREN KİMSEYE CEZA VERİLEMEZ.
ÖR:ASKERİN SAVAŞTA VE CELLADIN ÖLÜM CEZASININ İNFAZI GEREĞİ İNSAN ÖLDÜRMESİ
ÖR:TANIĞIN BAŞKASININ ŞEREFİNİ İHLAL EDEN VE GERÇEK OLAN FİİLLER HAKKINDA TANIKLIK YAPMASI
B:GÖREVİN EMİRDEN KAYNAKLANMASI:YETKİLİ BİR MERCİDEN VERİLİP YERİNE GETİRİLMESİ GÖREV GEREĞİ ZORUNLU OLAN BİR EMRİ UYGULAYAN SORUMLU OLMAZ
ŞARTI: EMRİ VEREN İLE EMRİ ALAN ARASINDA KAMU HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN AMİR-MEMUR VEYA ÜST-AST İLİŞKİSİNİN BULUNMASIDIR.
-VERİLEN EMRİN MEŞRU OLMASI GEREKİR
ÖR:BİR TUTUKLAMA EMRİ YETKİLİ YARGIÇ TARAFINDAN KANUNDA YAZILI OLDUĞU BİÇİMDE VERİLMİŞ İSE BİÇİMSEL YÖNDEN VE ORTADA TUTUKLAMA İÇİN KANUNUN ARADIĞI ŞARTLAR VAR İSE İÇERİK YÖNÜNDEN MEŞRUDUR.
NOT:MEMUR ASLINDA MEŞRU OLMAYAN BİR EMRİ FİİLİ HATA NEDENİYLE MEŞRU BİR EMİR ZANNEDEREK YERİNE GETİRDİĞİNDE SORUMLULUKTAN KURTULUR.
ÖR:USTACA DÜZENLENMİŞ SAHTE BİR YAKALAMA MÜZEKKERESİNE DAYANARAK BİR KİMSEYİ YAKALAMA
NOT:EMRİN HUKUKA UYGUNLUĞUNUN DENETLENMESİNİN KANUN TARAFINDAN ENGELLENDİĞİ DURUMLARDA EMRİN YERİNE GETİRİLMESİNDEN EMRİ VEREN SORUMLU OLUR.
ÖR:KOLLUK MEMURU TUTUKLAMA MÜZEKKERİSİNİN TUTUKLAMAYI GEREKTİREN ŞARTLARA DAYANIP DAYANMADIĞINI ARAŞTIRMA YETKİSİNE SAHİP DEĞİLDİR.
2:MEŞRU SAVUNMA:GEREK KENDİSNE VE GEREK BAŞKASINA AİT BİR HAKKA YÖNELTİLMİŞ,GERÇEKLEŞEN ,GERÇEKLEŞMESİ VEYA TEKRARI MUHAKKAK OLAN HAKSIZ BİR SALDIRIYI O ANDA HAL VE KOŞULLARA GÖRE SALDIRI İLE ORANTILI BİÇİMDE DEFETMEK ZORUNLULUĞU İLE İŞLENEN FİİLDEN DOLAYI FAİLE CEZA VERİLMEZ.
ÖR:BİR KİMSENİN KENDİZİNİ ÖLDÜRMEYE KALKIŞAN KİMSEYİ DAHA ATİK DAVRANARAK ÖLDÜRMESİ
ÖR:BİR KADININ IRZINA GEÇMEYE KALKIŞAN BİR ERKEĞİ ÖLDÜRMESİ
NOT:MEŞRU SAVUNMA HAKSIZ BİR SALDIRIYI VE MEŞRU BİR TEPKİ VEYA SAVUNMAYI İÇERİR.
A:HAKSIZ SALDIRIDAN SÖZ EDİLEBİLMESİ İÇİN ARANAN ŞARTLAR
1:HERŞEYDEN ÖNCE BİR SALDIRI OLMALI.
2:SALDIRI BİR HAKKA YÖNELMİŞ OLMALI
3:SALDIRI HAKSIZ OLMALIDIR
NOT:MEŞRU SAVUNMAYA KARŞI MEŞRU SAVUNMA OLMAZ
B:SAVUNMANIN (TEPKİNİN)MEŞRU SAYILMASI İÇİN ARANAN ŞARTLAR
1:SAVUNMA ZORUNLU OLMALIDIR
2:SAVUNMA SALDIRI İLE ORANTILI OLMALIDIR.
3:ZORUNLULUK DURUMU:GEREK KENDİSİNE GEREK BAŞKASINA AİT BİR HAKKA YÖNELİK OLUP BİLEREK NEDEN OLMADIĞI VE BAŞKA SURATLE KORUNMAK OLANAĞI BULUNMAYAN AĞIR VE MUHAKKA BİR TEHLİKEDEN KURTULMAK VEYA BAŞKASINI KURTARMAK ZORUNLULUĞU İLE VE TEHLİKENİN AĞIRLIĞI İLE KONU VE KULLANILAN VASITA ARASINDA ORANTILI BULUNMAK KOŞULU İLE İŞLENEN FİİLLERDEN DOLAYI FAİLE CEZA VERİLEMEZ.
ÖR:İKİKİŞİYİ TAŞIYAMAYACAK BİR TAHTA PARÇASINA TUTUNAN İKİ KAZAZEDENİN BİRİNİN KENDİSİNİ KURTARMAK İÇİN DİĞERİNİ DENİZE İTMESİ
ÖR:TUTUNDUKLARI İPİN KOPMAK ÜZERE OLMAASI NEDENİYLE YUKARIDA BULUNAN DAĞCININ İPİNİ KESEREK ARKADAŞINI UÇURUMA DÜŞÜRMESİ
4:HAKKIN KULLANILMASI :1926 CEZA KANUNUNDA YER ALMAYAN BU HUKUKA UYGUNLUK NEDENİ 2004 CK ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR.HAKKINI KULLANAN KİMSEYE CEZA VERİLMEZ.
NOT:HAKKIN KULLANILMASI HAK SAHİBİNİN KANUNUN BELİRLEDİĞİ SINIRLARI AŞMASI HALİNDE GEÇERLİ DEĞİLDİR.
5:İLGİLİNİN (HAK SAHİBİNİN )RIZASI:BU KONU TEKRARLANACAK
6:HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİNDE AŞIRILILIK:FAİLİN KANUNUN ,YETKİLİ MERCİİN ,SALDIRININ ,ZORUNLULUĞUN,HAKKIN YADA RIZANIN BELİRLEDİĞİ SINIRLARI AŞMASI HALİNDE SÖZ KONUSU OLUR.
ÖR:SUÇ İŞLEDİĞİ BİR SIRADA KİŞİYİ YAKALAMAK İÇİN GERKLİ OLANIN ÖTESİNDE ŞİDDET KULLANMAK,HAVAYA ATEŞ EMRİNİ YERİNE GETİRMEK İÇİM KALABALIĞA ATEŞ ETMEK SAVUNMAK VEYA KORUMAK İÇİN YARALAMAK YETERLİ İKEN ÖLDÜRMEK GİBİ
NOT:SINIRIN AŞILMASI BİLİNÇLİ BİR İRADE İLE AŞILMILSA AŞIRILILIK KASITLIDIR ,SINIRLARA UYGUN HAREKET ETTİĞİİNANCIYLA AŞMISSA VE BU KONUDA HATASI GEREKLİ DİKKAT VE ÖZENİ GÖSTERMEMEMSİNDEN KAYNAKLANIYORSA AŞIRILILIK TAKSİRLİDİR,GEREKLİ DİKKAT VE ÖZENİ GÖSTERMESİNE RAĞMEN AŞMISSA AŞIRILILIK KUSURSUZDUR.
CEZA HUKUKU 3.ÜNİTE
SUÇUN MANEVİ UNSURU
-CEZA HUKUKUNA HAKİM OLAN İLKE FİİLİN SUBJEKTİFLİĞİ İLKESİDİR.
-SUÇTAN SÖZ EDEBİLMEK İÇİN FİİL İLE FAİL ARASINDA SADECE NEDENSEL BİR BAĞ DEĞİL AYNI ZMAANDA PSİŞİK BİR BAĞD ARANIR.
-CEZA HUKUKU TARİHİ CEZİ SORUMLULUĞUN ÇEŞİTLİ AŞAMALARINDAN GEÇMİŞTİR.
A:DEVLET CEZA HUKUKUNUN ORTAYA ÇIKMADIĞI ESKİ DÖENMLERDE BAŞKASININ FİİLİNDEN SORUMLULUK SÖZKONUSUDUR.
ÖR:ÇOCUKLARININ İŞLEDİĞİ SUÇLARDAN DOLAYI BABASININ VEYA BUNUN TAM TERSİ BABANIN İŞLEDİĞİ SUÇLARDAN DOLAYI ÇOCUKLARIN CEZALANDIRILMASI
B.CEZ HUKUKUNUN İLK DÖNEMLERİNDE ÖBJEKTİF SORUMLULUK VARDI .
OBJEKTİF SORUMLULUK:SADECE ZARARAR NEDEN OLMA CEZALANDIRMAYI HAKLI GÖSTERMEYE YETERLİDİR.
-KİŞİNİN KENDİ FİİLİNDEN SADECE MADDİ NEDENSELLİK BAĞINA DAYANILARAK FAİL İLE FİİL ARASINDA HERHANGİ BİR PSİŞİK BAĞ ARANMAKSIZIN SORUMLU TUTULMASIDIR.
C:GÜNÜMÜZDE HAKİM OLAN KUSURLU SORUMLULUĞA GÖRE KİŞİ ANCAK KAST VE TAKSİR ORTAYA KOYDUĞU İÇİN PSİKOLOJİK YÖNDENDE KENDİSİNE AİT OLAN FİİLDEN SORUMLU TUTULUR.
KUSURLU SORUMLULUK:BİR FİİLİN SUÇ OLARAK NİTELENDİRİLEBİLMESİ İÇİN KİŞİNİN BUNU MADDİ OLARAK GERÇEKLEŞTİRMESİ YETMEZ AYNI ZAMANDA KUSURLU OLARAK (KAST VE TAKSİR)GERÇEKLEŞTİRMİŞ OLMASI ARANIR.
-ARTIK VAZGEÇİLMESİ MÜMKÜN OLMAYAN BİR UYGARLIK İLKESİNİ OLUŞTURMAKTADIR.
MANEVİ UNSURLA İLGİLİ HÜKÜMLER (MANEVİ SUBJEKTİF UNSUR)
-SUÇUN MADDİ UNSURUNU OLUŞTURAN HAREKETİN VEYA İHMALİN BİLİNÇLİ VE İRADİ OLMASINI GEREKTİREN KUSURLULUK İKİ ŞEKŞLDE ORTAYA ÇIKAR
1:KAST:SUÇUN KANUNİ TANIMDAKİ UNSURLARIN BİLEREK VE İSTENEREK GERÇEKLEŞTİRİLMESİDİR.
-KASTIN VARLIĞI İÇİN SADECE DAVRANIŞ DEĞİL SONUCUNDA İSTENMİŞ OLMASI GEREKİR.
KASTIN İSTEME UNSURU
-BİR SONUCUN TECRÜBELERE GÖRE BEKLENEN BİR SONUÇ OLDUĞUNUN ÖNGÖRÜLMESİNE VEYA TAHMİN EDİLMESİNE RAGMEN ,KİŞİ YİNEDE HAREKETİ GERÇEKLEŞTİRİYORSA BU SONUCA RIZA GÖSTERMİŞ ONU KABUL ETMİŞ DEMEKTİR.
KASTIN BİLME UNSURU
1:DOĞRUDAN KAST:FAİLİN GERÇEKLEŞMESİNİ HEDEF ALDIĞI SONUÇLARA İLİŞKİN KASTTIR.
ÖR:ÖLDÜRMEK İSTEDİĞİ KİMSEYİ ATTIĞI MERMİ İLE ÖLDÜREN KİMSENİN KASTI
2.DOLAYLI (OLASI)KAST:FAİL TARAFINDAN MUHTEMEL HATTA SADECE MÜMKÜN OLARAK GÖRÜLEN SONUÇLARA İLİŞKİN KASTTIR.
ÖR.PEK ÇOK İNSANIN ÖLEBİLECEĞİNİ DE ÖNGÖREREK PANİK YARATMAK İÇİN BİR MEYDANA BOMBA KOYUP ÖLÜM SONUCUNA NEDEN OLAN KİMSENİN KASTI
NOT:2004 CK DOLAYLI VEYA OLASI KASTI BUNU CEZAYI AZLTICI BİR NEDEN OLARAK SAYIYOR.
GENEL KAST:MADDİ FİİLİN BİLİNÇLİ VE İRADİ OLMASINI YETERLİ KABUL EDER
-SUÇUN VARLIĞI İÇİN FAİLİ HAREKETE GEÇİREN AMACIN ÖNEM TAŞIMADIĞI HALLERDE SÖZ KONUSUDUR
ÖR:ADAM ÖLDÜRME KASTI İÇİN ÖLDÜRME BİLİNCİ VE İRADESİ YETERLİDİR
ÖZEL KAST:GENEL KASTIM YANINDA FAİLİN ÖZEL BİR AMAÇLA HAREKET ETMESİNİN ARANDIĞI KASTTIR
ÖR:HIRSIZLIK
ANİ KAST:ANİ BİR KARARAR DAYANIR VE HEMEN GERÇEKLEŞTİRİLİR
DÜŞÜNCE KASTI:SUÇ İŞLEME KARARI İLE BUNUN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ ARASINDA NAZARA ALINABİLECEK BİR SÜRE GEÇMİŞ OLMASI HALİNDE ORTAYA ÇIKAR
TAAMMÜT (TASARLAMA )KASTI :SUÇ KARARI İLE BU KARARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ ARASINDA GEÇECEK UZUN ZAMN İÇİNDE BİR KISIM HAZIRLIKLARIN YAPILMASI
ÖR:VASITALARIN SAĞLANMASI
TAKSİR:DİKKAT VE ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIK DOLAYISIYLA BİR DAVRANIŞIN SUÇUN KANUNİ TANIMINDA BELİRTİLEN NETİCESİ ÖNGÖRÜLMEYEREK GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
-BİR FİİİLİN TAKSİRLİ ŞEKLİNİN CEZALANDIRILABİLMESİ İÇİN BUNUN KANUNDA AÇIKCA ÖNGÖRÜLMÜŞ OLMASI GEREKİR.
-CEZA KANUNU TAKSİRİN ESASINI DİKKAT VE ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİNE DAYANDIRIR.
TAKSİRİRN UNSURLARI
-FİİL İSTENMİŞ OLMALI
-İSTENMEYEN ZARARLI SONUÇLARI ÖNLEMEYE YÖNELİK DAVRANIŞ KURALLARININ İHLAL EDİLMELİ
-DAVRANIŞ KURALLARINA UYMAMMANIN SUBJEKTİF YÖNDEN FAİLE İSNAD EDİLEBİLİR YANİ DAVRANIŞ KURALINI İHLAL EDEN FİİLDEN DOLAYI KINANABİLİR OLMASIDIR.
TAKSİRİN ÇEŞİTLERİ
1:BİLİNÇLİ TAKSİR(ÖNGÖRÜLÜ):FAİLİN SONUCU ÖNGÖRDÜĞÜ ANCAK İSTEMEDİĞİ HALLERDE SÖZ KONUSU OLUR.
ÖR:ARABA İLE HIZLI GİDERKEN YAYYALARA ÇARPABİLECEĞİNİ ÖNGÖRÜR FAKAT USTALIĞINA GÜVENETREK BUNU ÖNLEYECEĞİNİ ZANNEDER ANCAK YAYAYA ÇARPAN SÜRÜCÜNÜN DURUMU
-MUHTEMEL KASTA ÇOK YAKINDIR
-TAKSİRLİ SUÇUN CEZASINI AĞIRLAŞTIRICI NEDEN SAYILIR
2:BİLİNÇSİZ TAKSİR:SONUCUN ÖNGÖRÜLMEDİĞİ HALLERDE SÖZ KONUSU OLUR
ÖR:AV HAYVANINA ATEŞ ETTİĞİNİ SANARAK ÇALILIKLARIN ARKASINDAKİ KİŞİYİ YARLAYAN AVCI
SONUCU NEDENİYLE AĞIRLAŞAN SUÇLARDA MANEVİ UNSUR
-SUÇUN VARLIĞI İÇİN GEREKLİ OLANIN ÖTESİNDE ZARARLI VEYA TEHLİKELİ BİR SONUCUN MEYDANA GELMESİ HALİNDE CEZASI AĞIRLAŞTIRILAN SUÇLARDIR.
-FAİLİN BU SONUÇ YÖNÜNDEN EN AZINDAN TAKSİRLİ OLMASI GEREKİR.
SUÇU ORTADAN KALDIRAN SUBJEKTİF NEDENLER
–DAVRANIŞIN FAİLE AİT OLMAMASI
A:BEKLENMEYEN DURUM:HİÇBİR ŞEKİLDE ÖNGÖRÜLMEYEN VE ÖNLENEMEYEN DURUMDUR.
ÖR:KURALLARA UYGUN GİDEN BİR SÜRÜCÜNÜN BALKONDAN HEMEN ÖNÜNE DÜŞEN ÇOCUĞA ÇARPMASI
—ÖNCELİKLE DAVRANIŞ ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİ VE DOLAYLI OLARAK DA KUSURLULUĞU ORTADAN KALDIRIR
B:ZORLAYICI NEDEN(MÜCBİR SEBEP):KARŞI KONULAMAZ VE ÖNLENEMEZ BİÇİMDE KİŞİYİ BİR DAVRANIŞA ZORLAYAN DOĞAL GÜÇTÜR.
ÖR:İNŞAAT İSKELESİNDE ÇALIŞTIĞI SIRADA ESEN ŞİDDETLİ RÜZGARIN ETKİSİYLE AŞAĞI DÜŞEN VE ORADAN GEÇEN BİR KİŞİNİN ÖLÜMÜNE NEDEN OLAN KİMSE
C:ŞİDDET (MADDİ ZORLAMA):BİR KİMSEYE SUÇ SAYILAN BİR FİİLİN ZOR KULALANILARAK İŞLETİLMESİDİR.
ÖR:HAKARETİ İÇEREN BİR MEKTUBU İMZALAMAYA MADDİ ŞEKİDE ZORLANAN KİMSENİN DURUMU
ÖR:BAĞLANDIĞI VE HAREKET EDEMEZ HALE GETİRİLDİĞİ İÇİN MÜDAHALE EDİEMEYEN POLİS MEMURUNUN DURUMU
NOT:ZORLAYICI NEDENİN BİR TÜRÜDÜR.
D:TEHDİT(MANEVİ ZORLAMA):BİR KİMSEYE GERÇEKLEMESİ FAİLİN İRADESİNE BAĞLI OLAN GELECEKTEKİ BİR KÖTÜLÜĞÜ MUHTEMEL GÖSTERMEDİR
GENEL OLARAK HATA
HATA:DIŞ DÜNYAYA AİT OLAN BİR ŞEYİN GERÇEKTE OLDUĞU GİBİ DEĞİL ,YANLIŞ BİR BİÇİMDE TANINMASINA BİLİNMESİNE NEDEN OLAN ZİHİNSEL BİR DURUMDUR.
-HATA YANLIŞ BİLGİDİR VE BİR KANIYI İÇERİR.
-HATA KURAL OLARAK İRADENİN OLUŞUM SÜRECİNE ETKİEDER VE BU DURUMDA İRADE GERÇEĞİN YANLIŞ BİÇİMDE TASAVVUR EDİLMESİ VEYA BİLİNMESİ İLE BOZULMUŞ OLARAK DOĞAR
-İRADENİN OLUŞUM SÜRECİNDEKİ HATA YA KURAL ÜZERİNDEKİ HATA YADA FİİL ÜZERİNDEKİ HATA ŞEKLİNDE ORTAYA ÇIKAR
SAPMA HALLERİ:
SAPMA:HEREKETTEN KAYNAKLANAN NEDENSEL SÜRECİN FAİL TARAFINDAN ÖNGÖRÜLENDEN FARKLI BİR ŞEKİLDE ORTAYA ÇIKMASI HALİDİR.
3 TÜRLÜ SAPMA SÖZKONUSUDUR
1:HEDEFTE (ŞAHISTA)SAPMA:İSTENEN SONUÇ GERÇEKLEŞMİŞTİR ANCAK HEDEF ALINAN KİŞİDE DEĞİL BAŞKA BİR KİŞİDE GERÇEKLEŞMİŞTİR
ÖR:A , B YE ATEŞ EDER ,FAKAT MERMİ B NİN YANINDA DURAN C YE İSABET EDER VE ONU ÖLDÜRÜR.
2:SUÇTA SAPMA:İSTENENDEN FARKLI BİR SONUCA NEDEN OLMA HALİDİR.
ÖR:A NIN B YE BASTONLA VURMAK İSTERKEN ARKADAKİ DÜKKANIN CAMINI KIRMASI
3:NEDENSELLİK BAĞINDA SAPMA:NEDENSEL SÜRECİN FAİL TARAFINDAN ÖNGÖRÜLENDEN FARKLI BİR ŞEKİLDE OLUŞMASINA RAĞMEN İSTENEN SONUCUN YİNEDE MEYDANA GELMESİ
ÖR:A NIN B Yİ BOĞULMASI İÇİN NEHRE ATMASI ANCAK B NİN BOĞULARAK DEĞİL KAFASINI TAŞA ÇARPTIĞI İÇİN BEYİN KANAMASINDAN ÖLMESİ
CEZA HUKUKU DERS NOTLARI-4 GÖREV – MADDE İTİBARİ İLE YETKİ
*Mahkemelerin kurulması kaldırılması görev ve yetkilerinin belirlenmesi kanun ile olur.
*Mahkemelerin görevlerinin tespitinde ağırlaştırıcı ve hafifletici sebepler dikkate alınmaksızın kanunda yer alan suçun cezasının *üst sınırına bakılır.
*Sulh Ceza mahkemeleri; *iki yıl dahil iki yıla kadar hapis cezaları ile bunlara bağlı adli para cezalarına, sırf adli para cezasına ve emniyet tedbirine dair cezai uyuşmazlıklarla alakalı davalara bakar.
*Ağır Ceza Mahkemesi ise, ağırlaştırılmış müebbet, müebbet hapis cezaları ile *10 yıldan fazla hapsi gerektiren suçlarla alakalı davalara bakar. Asliye Ceza mahkemesi ise bunların dışında kalan suçlarla lakalı davalara bakar.
*Bölge Adliye Mahkemeleri, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun **olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur.
*Bölge Adliye Mahkemelerini *yargı çevresinin belirlenmesine, *değiştirilmesine, veya bu mahkemelerin **kaldırılmasına Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kara verir.
*Yargı kolları arasındaki yetki ilişkisidir. Her üst mahkeme bir yargı koludur. İdari, askeri, adli hepsi ayrı bir yargı koludur.
*Kamu düzenine ilişkindir ve kesindir.
*Yargılamanın her aşamada ileri sürülebilir.
*Madde itibari ile yetkisizliği mahkeme dahi kendiliğinden dikkate alabilir.
*Madde itibari ile yetkisiz mahkemenin yaptığı işler kural olarak geçersizdir. Ancak yenilenilmesi mümkün olmayan işleri madde itibari ile yetkisiz mahkeme yapabilir ( Son cümle CMK’nın yeniliğidir)
*Madde itibari ile yetkisizlik kararı veren mahkeme, dava dosyasının yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verir. Ancak bu kural aynı yargı kolu içerisindeki mahkemeler için geçerlidir.
*Madde itibari ile aralarında olumlu veya olumsuz görev uyuşmazlığı çıkabilir.
*İster olumlu ister olumsuz görev uyuşmazlığı olsun, bu konuda karar veren mahkemelerden biri mutlaka gerçektende görevli mahkeme olmalıdır, ve verilen kararlar kesin olmalıdır.
*İster olumlu ister olumsuz görev uyuşmazlığı olsun, bu problemi ortak (müşterek) yüksek görevli mahkeme çözer.
*Eğer olumlu görev uyuşmazlığı çıkmış ise, gerçekte görevli olmayan mahkemenin kararını bozar.
*Şayet olumsuz görev uyuşmazlığı çıkmış ise bu durumda, gerçekte görevli olan mahkemenin kararını bozar.
*Mahkemelerin görevsizlik kararlarına karşı itiraz mümkündür. (CMK’nın yeniliği)
*Alt derece mahkeme, kendisine açılan davanın kendi görev alanına girmediği gerekçesi ile her zaman görevsizlik kararı verebilirken, aynı şartlarda üst derece mahkemesi görevsizlik kararını ancak iddianame kabul edilinceye kadar yapabilir.
*Çok önemlidir ki, yukarıdaki kural, Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görevine giren işlere bakacak olan Ağır Ceza Mahkemeleri için geçerli değildir. Yani bu tür ağır ceza mahkemeleri her zaman görevsizlik kararı verebilir.
*Aralarında bağlantı olan davalar birleştirilebilir. Fakat bileştirme her zaman üst derece mahkemesinde olur. Birleştirme halinde üst derece mahkemesinin yargılama usulü uygulanır.
*Davaların ayrılması halinde, ayrılan davalara da aynı mahkemede bakılır.
YER İTİBARİ İLE YETKİ
*Yer itibari ile yetki de kesindir. Yani taraflar anlaşarak yetkili mahkemeyi değiştiremez.
*Yer itibari ile yetkisizlik iddiası her zaman ileri sürülemez. İlk derece mahkemelerinde sorgudan, bölge adliye mahkemelerinde inceleme başlamazdan evvel ileri sürülebilir.
*Ancak yer itibari ile verilen yetkisizlik yada yetkililik kararlarına karşı itiraz edilebilir.
Bu aşamalardan sonra yetkisizlik iddiası davanın taraflarınca ileri sürülemeyeceği gibi, mahkeme de bu hususu re’sen dikkate alamaz.
*Yer itibari ile yetkisiz mahkeme gecikmesinde sakınca olan işleri yapabilir.
*Yer itibari ile yetkinin istisnaları vardır.
1.Hukuki ya da fiili nedenlerle davanın nakli. Bu durumda nakil ancak aynı derecedeki bir mahkemeye yapılabilir. Nakli isteme yetkisi davanın taraflarına aittir. Nakle yüksek görevli mahkeme karar verir.
2.Kamu güvenliği sebebi ile davanın nakli. Bu halde davanın naklini isteme yetkisi Adalet Bakanınıdır. Nakil kararını ise Yargıtay verir.
SOMUT YETKİ KURALLARI
1.Temel kural suç nerede işlenilmiş ise yetkili mahkeme de o yer mahkemesidir. Ancak suçun işlenildiği yer belli değilse sanığın ya da şüphelinin yakalandığı yer, yakalanamamışsa yerleşim yeri mahkemesi, bu halde de yetkili mahkeme tespit edilememiş ise Türkiye’de en son sakin olduğu yer mahkemesi, bu şekilde dahi yetkili mahkeme tespit edilemezse muhakeme hukukuna ilişkin ilk işlemin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.
2.Eğer suç yurt dışında işlenip de Türkiye’de kovuşturulabilen bir suç ise; Türkiye’nin suçun işlenildiği yerde yargılama yetkisi olamadığı için, sanığın veya şüphelinin yakalandığı yer mahkemesi, yakalanamamış ise ikametgahının bulunduğu yer mahkemesi, Türkiye’de ikametgahı yoksa en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Ancak buradaki yetki kuralları kesinlik arz etmez. Yani Cumhuriyet savcısının şüphelinin, sanığın istemi üzerine Yargıtay suçun işlenildiği yer daha yakın yer mahkemesine yetki verebilir. Tüm bulara rağmen yetkili mahkeme yine de tespit edilemezse, Adalet Bakanını talebi Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının başvurusu üzerine yetkili mahkeme Yargıtay tarafından belirlenir.
ÖZEL YETKİ KURALLARI
*Teşebbüs halinde kalmış suçlarda son icra hareketinin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.
*Mütemadi (kesintisiz) suçlarda kesintinin gerçekleştiği yer mahkemesi yetkilidir.
*Müteselsil (zincirleme) suçlarda son suçun işlenildiği yer mahkemesi yetkilidir.
*Suç ülkede yayımlanan bir basılı eserle işlenilmiş ise:
-Suç ülkede yayımlanan basılı bir eserle işlenilmiş ise asıl yetki eserin yayım merkezi olan yer mahkemesine aittir.
-Eğer eser birden fazla yerde dağıtılmış ise, suçta eserin faklı yerdeki bir baskısında meydana gelmiş ise o yer mahkemesi de yetkilidir.
-Soruşturması ve kovuşturması şikâyete bağlı hakaret suçunda;
-Mağdurun yerleşim yer mahkemesi de yetkilidir.
-Şayet eser kişinin oturduğu yerde dağıtılmışsa o yer mahkemesi de yetkilidir.
-Mağdur suçun işlenildiği yer dışında tutuklu ya da hükümlü ise ve eser o yerlerde de dağıtılıyorsa, o yer mahkemesi de yetkilidir.
-Görsel veya işitsel yayınlar için de aynı kurallar geçerlidir. Ancak görsel ve işitsel yayılar dolaysı ile davanın yerleşim yerinde yada oturduğu yerde de açılabilmesi için söz konusu bu yerlerde hakaret içeren sözün işitilmiş yada görülmüş olması gerekir.
*Yabancı ülkede bulunup da diplomatik bağışıklıktan istifade eden Türk kamu görevlilerinin hem şahsi olarak hem de görevleri ile alakalı işlemiş oldukları suçlardan dolayı yargılanılmalarında Ankara Mahkemeleri yetkilidir.
*Suç Türk Bayrağını taşıma yetkisine sahip olan bir gemide veya gemi Türkiye dışında iken işlenilmiş ise, suçun işlenilmesinden sonra geminin uğradığı ilk yer yada bağlama limanı mahkemesi yetkilidir. Aynı kural hava ve demir yolu taşıtları için de geçerlidir.
*Ülke içerisindeki deniz hava ve demir yolu taşıtlarında yada bu taşıtlarla işlenilen suçlarda, bu taşıtların ulaştığı ilk yer mahkemesi de yetkilidir.
*Çevreyi kirletme suçu yabancı bayrak taşıyan bir gemi tarafından Türk kara suları dışında işlenmiş ise, suçun işlenildiği yere en yakın yer yada suçun işlenilmesinden sonra geminin uğradığı ilk Türk limanının bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
ŞAHIS İTİBARİ İLE YETKİ
Yargılanacak kimsenin sıfatına göre belirlenen yetki. ( AY. m. 148)
SAVCI
Savcılık örgütleri yargıç yanında değil mahkeme yanında örgütlenmiştir. Bu sebeple sulh ceza mahkemelerinin yanında ayrı bir savcılık örgütü yoktur. Sulh ceza mahkemelerinde savcı duruşmaya katılmaz (CMK. m188/2). Ancak sulh ceza mahkemelerinin savcılık bir işi olursa yanında sayıldıkları asliye ceza mahkemesi savcısı bu işi yürütür.
*Çocuk mahkemelerinde yapılan duruşmalarda Cumhuriyet savcısı bulunmaz. (ÇKK. m. 25)
*Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcıları da bilirkişi dinlenilmesine karar verebilir.
ŞÜPHELİ
Soruşturma evresinde suç şüphesi altında bulunan kişi.
SANIK
Kovuşturmanın başlamasından itibaren hükmün kesinleşmesine kadar suç şüphesi altında bulunan kişi.
- gerçek kişi olmalı
- belli olmalı
- gaiplik sanıklığa engel değil, yargılamaya engeldir.
- akıl hastalığı yargılamaya engeldir. Sanıklığa değil
- sanığın müdafiden yararlanma hakkı vardır.
- tüzel kişiler sanık olmaz.
- kimliği ile ilgili konularda susma hakkı yoktur.
MÜDAFİ
Soruşturma evresinde, ifade almada *en çok üç avukat hazır bulunabilir. Daha sonraki aşamalar için müdafi sayısı bakımından herhangi bir sınırlama yoktur.
- avukatlar arasında seçilir.
- toplumsal savunma mekanıdır
BARONUN ZORUNLU MÜDAFİ TAYİN ETMESİ GEREKEN HALLER
- 18 yaş küçüklere
- Akıl hastaları
- Sağır ve dilsizlere
- Kendini savunamayacak şekilde malûl olanlara
- Biri kendine müdafi atayamayacak durumdaysa.
-Üst sınırı beş yıldan fazla hapis cezalarına dair soruşturma ve kovuşturmalarda (CMK m.150/3).
-Tutuklanan şüpheli yada sanığın müdafisi yoksa. (CMK. m. 101/3)
-Şüpheli yada sanığın gözlem altına alınması halinde müdafisi yoksa baro tarafından kendisine müdafi atanır (CMK. m. 74/2).
ŞAHSİ DAVACI
(bireysel iddia makamı) Davasını geri alması mümkündür. Alırsa dava sona erer. CMK şahsi dava yoluna ilişkin bir düzenleme içermemektedir. Daha önceden şahsi dava açmış olanların davaları sonuçlanıncaya kadar şahsi dava olarak devam edecektir.
MÜDAHİL
*Mağdur malen sorumlu olanlar ile suçtan zarar gören gerçek yada tüzel kişiler kovuşturma evresinin her aşamasında davaya katılabilir.
*Ancak kanun yolu aşamasında davaya katılma istenilemez.
*Sulh ceza mahkemelerindeki katılmalarda savcının görüşüne müracaat edilmez.
*Davaya katılma davayı durdurmaz.
*Katılmadan evvel verilmiş olan karalar katılana bildirilmez.
*Katılanın kanun yolarına başvurma hakkı vardır.
*Katılanın vazgeçmesi yada ölmesi halinde katılma hükümsüz kalır. Ancak katılanın mirasçıları katılanın haklarını devam ettirmek üzere davayı devam ettirebilirler.
SÜRELER
*Süre gün olarak tayin edilmiş ise ise, ilk gün hesaba katılmaz.
*Hafta olarak tayin edildi ise bir dahaki haftaki aynı güne eden gün süre sona erer
*Ay olarak tayin edildi ise bir dahaki aydaki o güne tekabül eden gün, şayet o ayda aynı gün yoksa o ayın son günü (31 Ocak-28 Şubat) (Borçlar Hukuku İle aynı)
*Öğleden sonra tatil olan günlerde (Arefe) süre o gün biter
*Sürenin sona ermesi adli tatile rastlarsa (1 Ağustos – 5 Eylül)adli tatilin bitiminden itibaren süre 3 gün daha uzamış sayılır.
DİKKAT
1- Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen *uyuşturucu veya *uyarıcı madde imal ve ticareti suçu,
2- *Haksız ekonomik çıkar sağlamak amacıyla kurulmuş bir *örgütün faaliyeti çerçevesinde *cebir ve *tehdit uygulanarak işlenen suçlar,
3- Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak, düşmanla işbirliği yapmak, *Devletekarşı savaşa tahrik, yabancı Devlet aleyhine asker toplamak, askeri tesisleri tahrip, düşman devlete maddi ve mali yardım, *Anayasayı ihlal, *Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı, *yasama organına ve hükümete karşı suç, hükümete karşı silahlı isyan, silahlı örgüt, suç için anlaşma, askeri komutanlıkların gaspı, yabancı hizmetine asker yazma ve yazılma, savaş zamanında enirler uymama, *siyasal veya askeri yada uluslar arası casusluk, devletle alakalı yasaklanan bilgi ve belgeleri açıklama.
****Şimdiye kadar üç madde halinde sayılan bu suçlar için geçerli ortak ifadeler şu şekildedir:
a- Bu suçlarla alakalı davalar, Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca yargı çevresi birden çok ili kapsayacak şekilde belirlenecek illerde görevlendirilecek ağır ceza mahkemelerinde görülür.
b- Bu suçları işleyenler sıfat ve memuriyetleri ne olursa olsun bu Kanunla görevlendirilmiş ağır ceza mahkemelerinde yargılanır.
c- ***Bu suçlar acele işlerden sayılır ve bunlarla ilgili davalara adlî tatilde de bakılır.
d- Ayrıca; Tatil süresince *bölge adliye mahkemeleri ile *Yargıtay, yalnız “tutuklu hükümlere” ilişkin veya “Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanunu gereğince” görülen işlerin incelemelerini yapar.
e- ***Bu suçlar görev sırasında veya görevden dolayı işlenmiş olsa bile Cumhuriyet savcılarınca doğrudan soruşturma yapılır. Demek ki Memurların Yargılanması Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri kapsamında soruşturma veya kovuşturma için amirin iznine gerek yoktur.
f- ***Bu tür suçlar için gözaltı süresi 48 saat olarak (Yani iki kat) uygulanır. Aynı durum tutuklama için de geçerlidir.
ESKİ HALE GETİRME
*Eğer bir kimse süreye kusuru olmaksızın süreye uyamazsa eski hale getirme yolunu işletir.
*Kanun yoluna başvuru hakkı kendisine bildirilmemiş ise kişi kusursuz sayılır.
*Eski hale getirme yolunu işletmiş olmak, kararın yerine getirilmesini tehir etmez. Ancak hakimin aksine bir kara vermesi mümkündür.
*Eski hale getirme talebinin kabulüne ilişkin kararlar kesindir. Eski hale getirme talebinin reddine dair karalara karşı ise itiraz yolu açıktır.
* Süreye uyamamasına neden engelin ortadan kalkmasından itibaren ( 7 gün içerisinde) süresi içerisinde hangi mahkemeye müracaat edecek idi ise o mahkemeye müracaat eder.
Ceza Hukuku Ders Notlarıhttp://www.katipdestek.com/konular/hukuk-mahkemeleri